Metoda „Porannego Kręgu”- jedna z propozycji stymulacji zmysłów dzieci z wieloraką niepełnosprawnością.

Zajęcia Porannego Kręgu najczęściej określane są jako stymulacja polisensoryczna dotycząca przede wszystkim dotyku, słuchu, wzroku, węchu oraz smaku. Ich najważniejszym celem jest dostarczanie określonej liczby bodźców, których stosowanie jest jedynie środkiem do celu, którym jest spotkanie dzieci z terapeutą, jak i dzieci ze sobą.

Pracuję w przedszkolu w ZNPOS, w Radomiu, w grupie „Misie”. Właśnie tam, ten rodzaj stymulacji stosowany jest codziennie na początku dnia. Odbywa się ona w odpowiednim klimacie: dzieci siedzą w kręgu (stąd nazwa –poranny krąg), w bezpiecznym dla siebie otoczeniu, a utworzenie go ma na celu budowanie zaufania oraz poczucia bezpieczeństwa. Podczas trwania zajęć, każdy jego element powinien być dobrze znany i jak najbardziej przewidywalny dla dziecka, aby niepewności oraz strach zostały zniwelowane. Komunikowanie się z dziećmi podczas trwania zajęć, wykracza poza sferę werbalną obejmując jednocześnie całą jego osobę łącznie z wszystkimi możliwościami percepcyjnymi dziecka. Zajęcia oddziałują nie tylko na umysł dzieci, ale również na ich emocje oraz uczucia.

Świat przyrody jako źródło podstawowych symboli: żywiołów, barw, zapachów, smaków oraz wrażeń dotykowych i termicznych, jest najważniejszym elementem porannego kręgu. Każdego dnia przyglądamy się otaczającym nas pięknym kolorom: świeża, soczysta zieleń, żółte słońce czy też biały śnieg. Doświadczamy też potęgi przyrody: ciepłego powiewu wiatru lub przenikliwego zimna, a także czujemy zapachy, padające na nas promienie słońca, śnieg lub deszcz.

Główną ideą prowadzonych przeze mnie zajęć jest stworzenie dzieciom warunków pomagających rozwijać ich aktywność oraz ujawniać tkwiące w nich potencjalne zdolności. Pragnę, aby każdego dnia prowadząc zajęcia Porannego Kręgu, budować jednocześnie u dzieci poczucie bezpieczeństwa, radości oraz wzajemnego zaufania i komunikacji poprzez dostarczanie im odpowiedniej ilości bodźców sensorycznych. Dlatego też, taka aktywizacja zmysłów, jest prowadzona zawsze według stałego schematu co pomaga dzieciom uczyć się przewidywać zdarzenia oraz identyfikować określone działania.

Zajęcia prowadzone są przede wszystkim w formie grupowej, co umożliwia dzieciom kontakt z rówieśnikami, mający ogromne znaczenie dla uspołeczniania ich. Dzieci mogą wspólnie przywitać się śpiewając piosenkę, proszone, pomagają sobie nawzajem w wykonaniu niektórych czynności oraz cierpliwie czekają na swoja kolej. To pozwala im odbierać wrażenia płynące z przebywania z innymi dziećmi oraz obserwowania się wzajemnie, w takich samych sytuacjach (gesty, mimika, ruch i towarzyszące im emocje).

Dzieci poznają otaczający nas świat poprzez patrzenie, słuchanie, wąchanie, smakowanie i dotykanie, tworząc dzięki temu wielozmysłowy obraz danej pory roku. Uczą się koncentracji, otwartości oraz wiary we własne możliwości.

Zajęcia polisensoryczne mają ustaloną kolejność co daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, bo wie co za chwilę nastąpi. Terapeuta powinien być czujny na komunikaty wydawane przez dziecko i dostosowywać tempo zajęć, długość i rodzaj stymulacji do indywidualnych potrzeb dzieci i ich profilu sensorycznego.

Oto przykładowa kolejność zajęć prowadzonych metodą „Porannego Kręgu” w ZNPOS:

1.Rozpoczęcie zajęć poprzez zapalenie świeczki zapachowej.

2.Obejście z zapaloną świeczką wszystkich dzieci, tak aby mogły poczuć ciepło i zapach świecy, skoncentrować wzrok na jej blasku.

3.Masowanie oliwką dłoni dzieci śpiewając równocześnie piosenkę na powitanie.

4.Stymulacja dotyku odbywa się poprzez masaż dłoni lub całych rąk dziecka z wykorzystaniem oliwki (najczęściej zapachowej- zapach jest dobrany odpowiednio do pory roku). Siła nacisku i intensywność ruchów dobierana jest indywidualnie do dziecka przez terapeutę. Dotyk stymulowany jest poprzez kontakt z fakturami materiałów (papierowym śniegiem zimą, ziemią, gliną i nasionami wiosną, lodem i wodą zimą, wiatrem jesienią, ciepłem świecy latem).

5.Opowiadanie o porze roku, w której obecnie jesteśmy (krótkie, znaczące informacje).

6.Spotkanie z żywiołem (latem zapalanie lampionu, opowiadanie o cechach ognia, zdmuchiwanie go lub zalewanie wodą; jesienią rozwiewanie suchych liści, kierowanie wiatru na dzieci, na paski pomarańczowo żółtej krepy; zimą wkładanie rąk do wody i dotykanie lodu; wiosną rozcieramy na dłoniach dzieci glinę, przesypujemy nasiona, dotykamy do rosnącej w doniczkach trawy).

7.Stymulacja instrumentem dobranym do pory roku.

8.Latem – gong i grzechotki z piaskiem (są delikatniejsze i lepiej tolerowane przez dzieci z nadreaktywnością słuchową);

9.Jesienią – dzwony rurowe (tutaj tez warto poszukać dzwonków o delikatnym brzmieniu);

10.Zimą – dzwonki lub trójkąt;

11.Wiosną – bęben;

12.W instrumenty może uderzać sam terapeuta, jednakże warto, jeśli jest to możliwe, aby wykonywało to samo dziecko lub z pomocą terapeuty. Dźwięki można oddalać i przybliżać do dziecka, tak aby stwarzać sytuacje do szukania źródła dźwięku.

13.Pamiętajmy też o uprzedzaniu dzieci co za chwilę nastąpi – zwłaszcza u dzieci z nadreaktywnością słuchową i niezintegrowanym odruchem Moro.

14.Zakładanie na głowy lub ręce kolorowych materiałów o kolorystyce charakterystycznej danej porze roku (różnorodność fakturowa).

15.Latem jest to kolor czerwony;

16.Jesienią- żółty;

17.Zima – biały i niebieski;

18.Wiosną –zielony;

19.Zaciemnienie sali (uprzedzamy o tym dzieci)- szukanie dzieci z lampką, wypowiadanie ich imion).

20.Stymulacja smakowa- odpowiednio do pory roku:

21. Wiosną- cytryna;
22. Latem-konfitura wiśniowa lub różna (niskocukrowa);
23. Jesienią-krem czekoladowy;
24. Zimą –mięta;
25. Gaszenie lampki, pożegnanie

Artykuł opracowała na podstawie obserwacji własnych i literatury:
mgr Aleksandra Wójcik
Oligofrenopedagog

Literatura:
1.„ Rozwój daje radość” pod redakcją J. Kielina